به رغم حضور همه جانبه زنان در دوران جنگ تحمیلی اما سینمای دفاع مقدس زمانی طولانی آنان را از متن اصلی قصه کنار گذاشت.

به گزارش پایگاه خبری شهید یاران، به نقل از خبرنگار سینمایی ایرنا فاصله بزرگی بین نقش واقعی زنان در دفاع مقدس و تصویر آنان در سینمای دفاع مقدس وجود دارد؛ فاصله ای که اگرچه در سالهای اخیر و به مدد جلب توجه فیلمسازان به قصه های حقیقی جنگ هشت ساله که زنان قهرمانان حقیقی آن بودند تلاش در برجسته سازی آن شده است اما هنوز هم با آنچه باید باشد فاصله زیادی دارد.

نگاهی به فیلم های برجسته دفاع مقدس در دهه شصت، نشان از حذف کامل زنان از این سینما دارد؛ چنانچه نگاهی به نام بازیگران در فیلم نینوا (۱۳۶۲) ساخته رسول ملاقلی پور (بازیگران: محمود نوروز، ابوالفضل دهقانیان، محمود ترکالکی، داوود رحمتی و حسین کریمی)، فیلم آوای غیب (۱۳۶۲) به کارگردانی و نویسندگی سعید حاجی میری (بازیگران: علی اصغر مهرجویی،عبدالرحمان شاهینیان و سعید عراقی)، فیلم پرواز در شب (۱۳۶۵) به کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی‌پور (بازیگران: فرج‌الله سلحشور، علی یعقوب‌زاده، تاجبخش فنائیان، جعفر دهقان، مصطفی لاجوردی، کامران نوروز و اکبر نیکرو)، فیلم انسان و اسلحه (۱۳۶۷) به کارگردانی مجتبی راعی (بازیگران: فرج‌الله سلحشور، خسرو ضیایی، محمد احمدی، علیرضا اسحاقی و غلامرضا علی‌اکبری)، فیلم در مسلخ عشق به کارگردانی و نویسندگی کمال تبریزی ( ۱۳۶۹) (بازیگران: محمود بی غم، امیر یزدانی، حسین یاری، سیدرحیم حسینی و منصور اخوان) و فیلم های بلمی به سوی ساحل (۱۳۶۴) از رسول ملاقلی پور، افق (۱۳۶۷) به کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی پور، کانی مانگا (۱۳۶۶) به کارگردانی سیف‌الله داد، عقاب‌ها (۱۳۶۲) ساخته ساموئل خاچیکیان و دیده‌بان (۱۳۶۷) به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا، نشان از یک سینمای خالی از زنان دارد؛ بدین دلیل که در این فیلم ها یا هیچ زنی حضور ندارد و یا بیش از یک نقش بسیار حاشیه ای، کلیشه ای و جزئی نیست؛ به همین دلیل می بینیم که نام هیچ زنی در فهرست نقش اصلی در این فیلم ها وجود ندارد.

مساله ای که البته به دلیل ماهیت جنگ و حضور واقعی زنان به ویژه در پشت خط مقدم جبهه ها، نشان از فاصله بیش از حد این فیلم ها با واقعیت دارد.

به رغم تلاش های متاخر برای به تصویر کشیدن زنان کنشگر در سال‌های جنگ اما همواره جنسی از محافظه کاری در ترسیم جایگاه زنان در جریان دفاع مقدس وجود داشته است؛ موضوعی که منیره قیدی کارگردان سینما آن را «ترس از آشنایی زدایی» معرفی می کند.

ترس از تحریف، تصویر زنان در جنگ را به حاشیه رانده است

قیدی که به تازگی آخرین اثر سینمایی خود دسته دختران را در ژانر سینمای دفاع مقدس و حضور پررنگ زنان ساخته و ارائه داده است در گفت وگو با خبرنگار سینمایی ایرنا و در پاسخ به این پرسش که چرا به رغم حضور حقیقی و گسترده زنان در جریان دفاع مقدس، در روایت سینمایی این موضوع نادیده گرفته می شود، تصریح کرد: بله در سینما این گونه است البته که در حوزه ادبیات دفاع مقدس و مقاومت این گونه نیست؛ چون زمانی که تحقیق در این حوزه را آغاز کردم، دیدم که کتاب های بسیار زیادی در این حوزه منتشر شده که بسیار هم خوب بودند اما در حوزه سینما این کمرنگ بودن نقش زنان در مقاومت و جنگ را شاهدیم که برای آن می توان دلایل متعددی را برشمرد.

کارگردان فیلم سینمایی ویلایی ها (۱۳۹۵) اظهار داشت: یکی از موضوعاتی که خودم با آن مواجه شدم این بود که عزیزانی که در این حوزه هستند، تمایلی به مطرح شدن این موضوع ندارند و از این باب که می ترسند در آن تحریف صورت گیرد.

وی افزود: البته تغییر در داستان از نظر ما تحریف نیست و دراماتیزه شدن و سینمایی شدن یک قصه است که شاید لزوما عین به عین رفتار شخصیت حقیقی نباشد اما برای شخصیت سینمایی و جذابیت دنبال کردن داستان از سوی مخاطب لازم باشد.

کارگردان تله فیلم حتی اگر شب باشد (۱۳۹۱) تصریح کرد: بخش دیگر مشکل این است زمانی که خانم‌ها در بحث مقاومت به لحاظ جنگی عمل کردند یعنی اسلحه دست گرفتند و جنگیدند زمانی کوتاه یعنی همان سی و چند روز خرمشهر است و در باقی ماجرا ما چنین اتفاقی را نداشته ایم؛ به همین دلیل در همین زمان ۸ سال چون مدت زمان فعالیت مسلحانه خانم ها همین زمان کوتاه بود که ادامه پیدا نکرد، این زمان کوتاه در آن دوره طولانی گم شد.

این کارگردان یادآور شد: بخش دیگر کمرنگ بودن نقش زنان در جنگ و سینمای دفاع مقدس ترس از آشنایی زدایی است؛ مقامات ما تا اندازه ای نسبت به این موضوع مقاومت دارند که تصویر متفاوتی از زن ایرانی که در جنگ شرکت کرده است، نشان دهید و این موضوع تاحدی کار را سخت می کند.

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، فیلم سینمایی دسته‌ دختران به کارگردانی منیر قیدی و تهیه‌کنندگی محمدرضا منصوری که با نگاهی آزاد و بر اساس روایت‌های واقعی از مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر در دفاع مقدس ساخته شده، تصویری از مقاومت و ایثار زنان در روزهای پرتلاطم ابتدای جنگ است. فیلمبرداری این فیلم در شهرهای خرمشهر، آبادان، اهواز و تهران انجام شده و نیکی کریمی، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی، هدی زین‌العابدین، صدف عسگری، حسین سلیمانی، یاسین مسعودی و مهدی حسینی‌نیا بازیگران این فیلم سینمایی هستند.