مدیرکل دفتر مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران در آستانه هفته پژوهش، از تحول بنیادین در رویکرد پژوهشی این نهاد طی سه دهه اخیر خبر داد و تأکید کرد که بنیاد از مرحله گردآوری خاطرات شفاهی فراتر رفته و اکنون به سمت تولید نظریه، مدل‌سازی و سیاست‌پژوهی پیشرفته حرکت کرده است. دکتر عادل مهری، با تشریح نتایج تحلیل بیش از ۱۲۰۰ طرح پژوهشی مصوب، خلأهای موجود در حوزه‌های «اقتصاد فرهنگ ایثار» و «هوش مصنوعی و بازنمایی شهادت» را برجسته ساخت و بر لزوم تخصیص حداقل ۲ درصد بودجه جاری به پژوهش و تأسیس «مرکز ملی مطالعات ایثار و مقاومت» برای تحقق مرجعیت جهانی ایران در این حوزه تأکید کرد.

به گزارش پایگاه خبری شهید یاران، عادل مهری، مدیرکل دفتر مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، در آستانه هفته پژوهش، با استناد به فرمایشات مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب مبنی بر اینکه «ایثار و شهادت اوج افتخارات ملت ایران است»، اظهار کرد: تداوم و تعمیق این فرهنگ در نسل‌های جدید انقلاب، بدون تولید دانش عمیق، روش‌مند و روزآمد، میسر نیست. بنیاد شهید و امور ایثارگران در حال گذار از یک نهاد صرفاً خدماتی به نهاد دانش‌بنیان فرهنگی است.

مدیرکل دفتر مطالعات و پژوهش‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران، با ارائه آمار از سامانه پژوهشیار بنیاد، رشد کمی چشمگیر پروژه‌ها را یادآور شد: تعداد طرح‌های پژوهشی مصوب بنیاد از ۶۸ طرح در سال ۱۳۹۰ به ۳۸۷ طرح در سال ۱۴۰۳ رسیده که نشان‌دهنده رشد میانگین سالانه ۱۴/۷ درصد است. مهم‌تر از کمیت، کیفیت و روش‌شناسی پژوهش‌هاست؛ شاهد گذار از روش‌شناسی صرفاً تاریخی–روایی به روش‌های ترکیبی، آینده‌پژوهی و افزایش سهم مقالات مستخرج در سطح بین‌المللی (Scopus/ISI) از ۳ درصد به ۲۹ درصد هستیم.

 مهری تأکید کرد: مسیر دستیابی به مرجعیت علمی جهانی در این حوزه خالی از چالش نیست و افزود: تحلیل محتوای کیفی و کمی ۱۲۰۰ طرح مصوب در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۴، خلأهایی را آشکار ساخته که نیازمند توجه راهبردی است:

روان‌شناسی بین‌نسلی: تنها درصد بسیار اندکی از طرح‌ها به بررسی اثرگذاری فرهنگ ایثار بر «نسل Z» و چالش‌های انتقال ارزش‌ها به نسل‌های چهارم و پنجم پرداخته‌اند.

اقتصاد فرهنگ ایثار: خلأ کامل پژوهش‌های جامع پیرامون «اقتصاد مقاومتی و نقش‌آفرینی خانواده‌های معظم شهدا و ایثارگران» مشاهده می‌شود.

فناوری‌های نوین: کاربرد هوش مصنوعی در تحلیل اسناد دفاع مقدس و بازنمایی مفاهیم شهادت در فضای مجازی، همچنان در مراحل ابتدایی است.

مطالعات تطبیقی: پژوهش‌های مقایسه‌ای ایثار در اسلام شیعی با دیگر تمدن‌ها و ادیان (نظیر مسیحیت و بودیسم) درصد ناچیزی از کل خروجی‌ها را تشکیل می‌دهد.

 مهری، شش پیشنهاد راهبردی برای تبدیل ایران به «مرجع علمی جهانی تولید دانش در حوزه ایثار و شهادت» تا افق ۱۴۱۰ شمسی ارائه کرد که نیازمند عزم ملی و تخصیص منابع است:

تأسیس مرکز ملی مطالعات: تشکیل «قطب علمی مطالعات ایثار و مقاومت» با محوریت همکاری دانشگاه‌های برتر کشور.

تأمین بودجه پژوهشی: الزام تخصیص حداقل ۲ درصد از بودجه جاری بنیاد به بخش پژوهش (که در حال حاضر ۰/۶۷ درصد است).

توسعه علمی: راه‌اندازی «دوره دکتری تخصصی مطالعات ایثار و شهادت» به‌عنوان اولین رشته مستقل دانشگاهی در جهان.

آزمایشگاه تخصصی: ایجاد «آزمایشگاه ملی روان‌شناسی بین‌نسلی ایثار» برای مطالعات بنیادین.

حمایت از نوآوری: تأسیس «صندوق خطرپذیر پژوهش» برای حمایت از طرح‌های میان‌رشته‌ای و نوآورانه.

تعمیم بین‌المللی: ترجمه و انتشار ۵۰ اثر برتر مطالعات ایثار به زبان‌های محوری جهانی تا سال ۱۴۱۰.

 وی افزود: هفته پژوهش فرصتی است تا بپرسیم آیا ما صرفاً راوی گذشته‌ایم یا طراح آینده فرهنگ ایثار و شهادت؟ پاسخ در گرو تبدیل بنیاد شهید به یک نهاد دانش‌پایه پیشرو است که راهبردهای تمدنی انقلاب اسلامی را تبیین نماید. ما در اداره کل مطالعات، عزم خود را جزم کرده‌ایم تا ایران اسلامی را به قطب علمی جهان اسلام در حوزه مطالعات ایثار، شهادت و مقاومت تبدیل کنیم.