از هنگام وقوع جنگ اوکراین در اوایل اسفند پارسال، بازار اتهام زنی در خصوص نقل و انتقال جنگجویان خارجی و تروریست ها از سایر نقاط به مرکز نبردها داغ شد و ترکیه در این میان در مرکز توجهات قرار داشته است، اما سوال این است که این گزارش ها چقدر واقعیت دارد و چرا باورپذیر به نظر می رسند؟

پیش درآمد

جنگ روسیه علیه اوکراین که در پنجم اسفند ماه سال گذشته (۱۴۰۰) آغاز شد و تاکنون نیز به شدت ادامه دارد، اردوکشی های تقریبا مشخصی به همراه داشته است؛ کشورهای اروپایی و آمریکا در کنار ژاپن عملا در جبهه مخالف روسیه قرار گرفته اند و کشورهایی همچون چین، در جبهه مخالف غرب و اوکراین قرار گرفته اند؛ ولی رژیم صهیونیستی و برخی کشورها همچون ترکیه در ظاهر از هر دو طرف جنگ حمایت کرده اند، یعنی یکی به میخ می زنند و یکی به نعل.

از همان روزهای آغازین جنگ اوکراین و ادعای آمادگی ناتو برای کمک های همه جانبه به این کشور، این سازمان و کشورهایی همچون آمریکا، انگلیس و فرانسه کمک های نظامی نسبتا محدودی به کی یف داشته اند، کمک هایی که نتوانسته جوابگوی اوکراین در این جنگ باشد، اقدامی که چندین بار با واکنش اعتراضی “ولودمیر زلنسکی” رئیس جمهور اوکراین مواجه بوده است، هرچند وی بعضا واکنش مثبتی نیز در روزهای آغازین جنگ در این زمینه داشته است.

رئیس جمهور اوکراین در تاریخ ۱۲ اسفند سال ۱۴۰۰ یعنی یک هفته پس از آغاز جنگ در یک پیام ویدئویی از متحدان این کشور برای ارسال تسلیحات به اوکراین قدردانی کرد و گفت که «ما روزانه مهمات جدیدی از شرکایمان و از دوستان واقعی دریافت می‌کنیم؛ ما هر روز سلاح‌های قوی‌تری در اختیار داریم.» که اتفاقا پهپادهای مدل بیرکدار از جمله این کمک ها بوده است.

تایید مزدوران خارجی

زلنسکی همان روز اطلاعاتی ارایه داد که در نوع خود جالب بود؛ او گفت که اولین گروه از ۱۶هزارداوطلبی خارجی که برای شرکت در جنگ اوکراین اعلام آمادگی کرده بودند، به این کشور رسیده اند، ما به آنها خوش‌آمد می‌گوییم.

دقیقا در همان زمان بود که خبرگزاری اسپوتنیک از ورود ۴۵۰ جنگجوی عرب و خارجی از ادلب (شمال غرب سوریه) به اوکراین خبر داد.

بنابر اعلام این خبرگزاری، حدود ۴۵۰ نفر از تروریست های خارجی و گروه های سوری وابسته به تشکیلات موسوم به “الترکستانی”، “حراس الدین” و “انصار التوحید” از طریق مرزهای ترکیه وارد اوکراین شدند.

براساس گزارش های رسانه ای، این افراد از استان ادلب (شمال غرب سوریه) که حدود ۴۰ درصد آن در تصرف تروریست های تکفیری و نظامیان ترکیه می باشد برای کمک به ارتش اوکراین در مواجهه با نیروهای روسی، راهی این کشور شدند.

نزدیکان این افراد به اسپوتنیک گفته اند که “ابومحمد الجولانی” سرکرده گروه تروریستی “هیات تحریر الشام” (جبهه النصره سابق)، پیش از آن نشست هایی با سرکرده های تشکیلات موسوم به “حزب اسلامی ترکستانی”، “انصار التوحید” و “حراس الدین” داشته و در این نشست ها تصمیم گرفته شده بود که به گروههای محدودی از عناصر مسلح وابسته به این تشکیلات اجازه عزیمت به اوکراین از طریق ترکیه داده شود.

این منابع افزودند: اغلب جنگجویان خارجی که از سوریه به اوکراین رفته اند از اعضای مشکل دار تشکیلات تحریر الشام بوده اند که با سرکرده های این هیات مشکلات بسیاری داشته و در برهه های اخیر بسیار در تنگنا و آزار و اذیت بودند و کار آنها به زندان، تهدید و تبعید به مناطق مرزی کشیده بود که به این ترتیب فرصت پیش آمده (جنگ روسیه و اوکراین) بهترین راه حل برای خلاص شدن از این افراد بود تا ضمن اعزام این افراد برای جنگ با روسیه، فرصت دستیابی به منابع مادی نیز برای آنها فراهم شود.

بنابر اعلام این منابع، “هیات تحریر الشام” به منظور تشویق افراد برای پیوستن به این جنگجویان، اعلام کرده، برای کسانی که می خواهند خانواده هایشان نیز به آنها ملحق شوند، ضمانت های شرعی لازم را می دهد.

به گفته منابع اسپوتنیک، تعداد جنگجویان مسلح خارجی (تروریست ها) که از ادلب و روستاهای آن به اوکراین رفته اند بیش از ۱۵۰ نفر با تابعیت بلژیک، فرانسه، چین، مغرب، تونس، چچن و انگلیس می باشد و ۳۰۰ نفر دیگر نیز از اهالی منطقه ادلب و حلب هستند.

وعده پاداش های مادی بین ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار برای جنگجویان سوری اعلام شده، ولی پاداش جنگجویان خارجی اعلام نشده است.

منابع آگاه درباره نحوه انتقال سریع این جنگجویان از سوریه به اوکراین گفتند که انتقال آنها در گروههای سه گانه در اواسط اسفندماه انجام شده، که آنها ابتدا به منطقه “خربه الجوز” در نزدیکی مرز با ترکیه انتقال یافته و سپس به داخل ترکیه و از آنجا به اوکراین اعزام شده و هم اکنون در این کشور استقرار پیدا کرده اند.

گروه دوم این تروریست ها که شمار آنها ۸۷ نفر بود نیز در اوایل فروردین ماه سال جاری راهی اوکراین شدند و چند روز پیش از طریق ترکیه به اوکراین رسیدند.

خبرگزاری روسی اسپوتنیک نهم فروردین ماه در این باره به نقل از منابع خود اعلام کرد که این دومین گروه از تروریست های خارجی عضو گروه های جبهه النصره(تحریرالشام)، انصارالتوحید و حراس الدین هستند که از استان ادلب در شمال غرب سوریه به اوکراین رفته اند.

این منابع افزودند: این گروه شامل ۸۷ تروریست عراقی، چچنی، تونسی و فرانسوی بوده اند که مهارت ویژه ای در جنگ های نامتقارن دارند.

چرا ترکیه

اگرچه جنگجویان دیگری از کشورهای اروپایی و همچنین نظامیان با سابقه ارتش آمریکا در نبرد علیه روسیه مشارکت دارند که مقام های اوکراینی بارها آن را تایید کرده اند و تصاویر و ویدئوهایی از آنان در فضای مجازی در گردش است، اما بیشترین اتهام ها و ادعاها نسبت به ترکیه صورت می گیرد.

در پاسخ می توان گفت که این اتهام ها در چارچوب تبلیغات رسانه ای هم قابل ارزیابی و بررسی است، بطوری که در ماجرای جنگ روانی، روس ها و اوکراینی ها یکدیگر را به انواع جنایات جنگی و … متهم کرده اند، اگرچه طرفین نتوانسته اند بسیاری از اتهام ها را ثابت کنند.

تشخیص اینکه این اتهام ها چقدر با واقعیات روی زمین قابل تطبیق است، نیازمند گذر زمان، پایان جنگ و فرونشستن غبار بحران و سرانجام اسناد و مدارک است؛ بویژه آنکه بحران اوکراین از نوع بحران های پیچیده بین المللی محسوب می شود.

اما از طرفی این مساله مطرح است که این اتهام ها به ترکیه در حالی باورپذیر نشان می دهد که کشورهای ضد روسی زیادی در منطقه هستند که با اوکراین مرز مشترک دارند؟

بی شک ، یکی از دلایل این باورپذیری به بحران ۱۱ساله سوریه و جنگ علیه داعش در عراق بر می گردد که خاک ترکیه نقش مهمی در لجستیک و پشتیبانی گروه های تروریستی منطقه داشت و معبر ترانزیتی اصلی تکفیری ها به این دو کشور نیز به حساب می آمد؛ البته بعد از گذشت چند سال، رهبران ترکیه دریافتند که پروژه تغییر زورکی نظام سیاسی سوریه ، با فشار از بیرون، هیچ موفقیتی متصور نیست، ضمن اینکه تروریست ها و تکفیری هایی که در سوریه و عراق می جنگند، سرانجام روزی پایشان به داخل مرزهای خودی هم می تواند کشیده شود. به همین دلیل رویکرد ترکیه در قبال سوریه تا حدودی دستخوش تغییر شد.

به هرحال، سابقه ذهنی که از عملکرد دولت آنکارا در سوریه و عراق وجود دارد و دولت ترکیه هم هنوز نتوانسته بطور کامل نقش یک دهه خود را در منطقه از اذهان پاک نماید، باعث شده است ترکیه در نوک پیکان اتهام قرار بگیرد؛ اکنون برای پاسخ به این سوالات باید منتظر ماند تا توجیهات آنکارا به عرصه رسانه های بین المللی انتقال یابد.

جنجال انتقال جنگجویان اجاره ای و تروریست ها به اوکراین، اگرچه در کوران اخبار و گزارش های جنگ، به موضوعی درجه دو تبدیل شده است، اما می تواند به عمیق تر کردن زخم اختلافات قومی و مذهبی در منطقه هم دامن بزند.