اراده و جدیت جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات رفع تحریم‌ها در کنار تدابیر صورت گرفته در برابر اقدامات نخ‌نمای طرف‌های غربی برای اعمال فشار بر روند مذاکرات و کُند ساختن روند گفت و گوها، عملا ابتکار عمل را از دست طرف مقابل گرفته و مذاکرات در روندی رو به جلو قرار گرفته است.

موفقیت های چشمگیر ایران در مذاکرات وین

هوشیاری جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات وین، ائتلاف شرقی غربی گروه ۱+۴ را دچار شکاف کرده و نشانه‌های آن را می‌توان از رفتار روسای هیات‌ها و از لابلای اظهارنظرهای عمومی طرف‌ها دریافت.

یک منبع آگاه اظهار داشت که بسیاری از موارد اختلافی در مذاکرات رفع تحریم‌ها کم شده و هیات ها سرگرم گفت‌وگو در مورد نحوه اجرا و توالی توافق احتمالی هستند.

این منبع که خواست نامش فاش نشود بیان داشت: اکنون در مرحله‌ای از مذاکرات هستیم که در خصوص مسائل دشوار مشغول رایزنی هستیم و اینکه چطور می‌توانیم مسائلی که در اصول توافق شده را به کلمات تبدیل و در سند وارد کنیم.

بر اساس تفاهم انجام‌شده میان روسای هیأت‌ها، مذاکره‌کنندگان ارشد جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی عصر دیروز (جمعه) برای انجام امور مربوط به سمت‌های سیاسی خود و برخی مشورت‌ها، موقتا به پایتخت‌ها بازگشتند. این وقفه به مدت دو روز خواهد بود و مذاکرات کارشناسی همچنان بدون وقفه ادامه خواهد یافت و بازگشت مذاکره‌کنندگان ارشد به معنی توقف دور هشتم مذاکرات نیست.

در حالی که مذاکرات به گواه همگان، به دلیل رفتار حرفه‌ای و ابتکارات ایران در مسیر پیشرفت و رو به جلو جریان دارد، طرف غربی پس از ژست‌های خیرخواهانه و بهره‌گیری از ابزارهای مختلف بین‌المللی و رسانه‌ای، از قافله عقب مانده است. گواه آن اظهار نظر نماینده چین در مذاکرات است که به صراحت تاکید دارد ایران در گفت‌وگوها نقش اساسی و سازنده ایفا می‌کند.

وانگ کوان مذاکره کننده ارشد چین چند روز پیش گوشه‌ای از پرده مذاکرات را برملا و اظهار کرد که دیپلمات‌های ایرانی ایده‌های تازه و مفصلی را در گفت‌وگوها ارائه می‌کنند. او در ادامه این اظهار نظر عنوان کرد که مذاکرات در وضعیت مناسبی قرار دارد و گفت‌وگوها در مسیر دست یابی به توافق نهایی، در کوتاه‌ترین زمان حرکت می‌کند.

در همین چارچوب، روسیه نیز با ادبیات مشابهی روند گفت‌وها را رو به جلو توصیف کرده و تاکید دارد که پیشرفت‌های حاصل شده مشهود است و همگان به این مساله اذعان دارند. میخائیل اولیانوف که پیش از آغاز دور هفتم مذاکرات وزن مشکلات و تعداد موارد اختلافی را مانعی جدی در مسیر دست یابی به توافق ارزیابی می‌کرد، این روزها معتقد است که حصول توافق در عرض هفته‌های آینده امکان پذیر است.

از لابلای صحبت‌های او می‌توان این نکته را استخراج کرد که رویکرد منفعلانه طرف‌های غربی یکی از موانع جدی در سرعت مذاکرات است. دیپلمات روس چندی پیش در واکنش به اظهار نظر وزیر امور خارجه فرانسه مبنی بر اینکه مذاکرات کند پیش می‌رود و هنوز از پایان گفت‌وگوها فاصله داریم تصریح کرد: اگر گفت وگوها خیلی کند پیش می رود، تا حدی تقصیر شماست. رویکرد خود را به طور انتقادی بازنگری کنید و احتمالاً روند گفت‌وگوها سریعتر پیش خواهد رفت.

این اظهارات برگرفته از این واقعیت است که طرف غربی تحت تاثیر افکار ثابت و طرز فکر پوسیده برای برداشتن گام‌های ملموس و پیشبرد گفت‌وگوها از جدیت کافی برخوردار نیست. آن‌ها باید برای سرعت بخشیدن به روند گفت‌وگوها تصورات نادرست، سوگیری ها و تعصبات غلط را که در تضاد با مذاکرات حرفه‌ای است کنار گذاشته و اقدامات اعتمادساز و معتبری را صورت دهد.

در واقع غربی‌ها پس از هجمه تبلیغاتی گسترده‌ای که در ابتدای مذاکرات با تعیین ضرب الاجل‌های ساختگی و مقصر نمایی ایران به راه‌انداخته، تلاش کردند تا بازار و اقتصاد ایران را نسبت به مذاکرات شرطی کرده و با ایجاد فشار در فضای اجتماعی، تسلیم نظام دربرابر غرب را به مطالبه‌ای مردمی تبدیل کنند.

سیاست آن‌ها تبدیل حقوق ملت‌ها به امتیاز با هدف باج‌گیری است، حال آنکه تاریخ مصرف این سناریوهای نخ‌نما منقضی شده و غرب مکلف به انجام تعهدات خود در قبال ایران است. سکوت و انعطاف این روزهای آن‌ها نیز ناشی از لطف و حسن‌نیت نیست، بلکه از سیاست‌ کشور در بی‌اثر کردن تحریم‌ها و جدا کردن راه اقتصاد از مذاکرات نشات می‌گیرد.

در این رابطه آیت الله ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران خاطر نشان کرده است که در دولت سیزدهم تلاش برای خنثی‌سازی تحریم‌ها موکول به مذاکرات نشده است. ایشان دیروز در توئیتی نوشت: هر چند پیگیری برای رفع تحریم‌ها دستور کار جدی دولت است، اما در دولت سیزدهم تلاش برای خنثی‌سازی تحریم‌ها موکول به مذاکرات نشده است. رئیس جمهوری افزود: امروز و در همین شرایط تحریم، فروش نفت ما به قدری افزایش داشته که دیگر نگرانی نداریم و درآمد حاصل از آن نیز در حال بازگشت به کشور است.

رئیسی همچنین در اظهار نظری بیان داشت که صادرات نفت در دولت سیزدهم ۴۰ درصد افزایش یافته و پول حاصل از صادرات نیز در حال بازگشت به کشور است.

این مساله اهرم فشار غربی‌ها در مذاکرات را خنثی کرده و ابتکار عمل را به دست دیپلمات‌های ایرانی داده است. ایران حداکثر شجاعت و بصیرت خود را با موافقت برای مشارکت در مذاکرات وین نشان داده و از طرف‌های غربی این انتظار مشروع را دارد تا به طور متقابل رویکرد مسئولانه‌ای در پیش گرفته و با برداشتن گام های ضروری که معنادار و اقدام محور باشد، تمایل معتبر خود را برای دستیابی به توافق نشان دهند. چرا که احساس کاذب حق به جانب همچنان محیط مذاکره را مسموم می کند.