واقعیت غیرقابل انکار این‌ است که تمام جوامع با معضل خشونت علیه زنان دست و پنجه‌ نرم می‌کنند و بارها شاهد انتشار خبرهایی در اینباره از سوی رسانه‌ها رسمی و غیر رسمی بوده‌ایم.

خشونت علیه زنان یکی از مهمترین تهدیدهای جدی علیه سلامت و حقوق آنان است و علیرغم قوانینی برای منع خشونت در بیشتر کشورها، همچنان شاهد رخ دادن این معضل اجتماعی هستیم.
مجمع عمومی سازمان ملل، خشونت را چنین تعریف کرده است: هر نوع عمل خشونت‌آمیزی است که بر اختلاف جنسیت مبتنی باشد و به آسیب یا رنج بدنی، جنسی یا روانی زنان بیانجامد یا احتمال منجرشدن آن به این نوع آسیب‌ها و رنج‌ها وجود داشته باشد؛ مانند تهدید به این‌گونه اعمال، زورگویی یا محروم‌سازی خودسرانه از آزادی، خواه در حضور عموم یا در زندگی خصوصی روی دهد. این مجمع در سال ۱۹۹۹ میلادی روز ۲۵ نوامبر را بعنوان روز جهانی “محو خشونت علیه زنان” تعیین کرد.

خانواده به عنوان پایدارترین نهاد اجتماعی هویت انسانی و جامعه‌پذیری فرد را شکل می‌دهد و بدون شک خانواده نقش بسزایی در آسیب‌هایی نظیر خشونت که در اجتماع با آن مواجه هستیم، دارد. خشونت علیه زنان به چند دسته؛ مالی، جسمی، جنسی، اجتماعی، عاطفی، کلامی و روانی تقسیم می‌شود که به اقتضاء محیط زندگی این خشونت‌ها معمولا از سوی مردها بر زنان اعمال می‌شود.

زنان در کشور ایران و به تبع آن استان کردستان نیز مورد انواع خشونت‌های مذکور قرار می‌گیرند و اغلب زنان آن را تجربه‌کرده‌اند، علیرغم حمایت‌های قانونی، زنان در بیشتر مواقع امنیت جانی و روانی ندارند و بارها اخبار قتل،نقص عضو، ضرب و شتم آنان در رسانه‌ها منتشر شده است.

باورهای مردسالارانه حاکم بر جامعه، این خشونت‌ها را طبیعت مرد می‌داند و آن را توجیه ‌می‌کند و همین باور باعث شده که گاها زنان در مقابل این خشونت‌ها سکوت کنند و به قول خودشان “بسوزند و بسازند”.

مریم زن ۶۰ ساله‌ای که قربانی خشونت‌خانگی شده و ۴۵ سال از زندگی خود را با همان باور غلط(باید بسوزی و بسازی) گذرانده‌ است.

او با بغضی در گلو به سال‌های گذشته، به روزهای اول زندگی خود بر‌می‌گردد و می گوید: ۱۵ ساله بودم که به اجبار پدر و زن‌بابام به عقد مردی که ۱۴ سال از من بزرگتر بود درآمدم و تا چشم باز کردم خودم را زیر سقف خانه‌ی او دیدم. بد اخلاق و بد دهن بود، با کوچکترین مسئله عصبانی می‌شد و با فحش و داد و بی‌داد عصابنیتش را سر من خالی می‌کرد.
بارها در‌این مورد با پدرم صحبت کردم اما گویا هیچ اثری نداشت. با این حرف که “اگر بچه‌دار بشوی اخلاقش درست می‌شود” خودم را به خاک سیاه نشاندم. بچه‌ام که دنیا آمد بهتر که نشد هیچ، بدتر هم شد. حالا دیگر دست بزن‌هم پیدا کرده بود و سیاه و کبود کردن من قرص آرامشش بود.
آن‌زمان مثل حالا نبود که زن بتواند از خود دفاعی کند و زندگی مستقلی تشکیل دهد و من هم این توانایی را نداشتم. از خانه پدری که زن‌بابایم حاکم آن بود کاملا ناامید شده‌ بودم. بارها فکر خودکشی به سراغم می‌آمد اما وجود فرزند مانعم می‌شد.
با به دنیا آمدن فرزند دومم که کاملا ناخواسته بود، همسرم به طور کامل مانع ارتباطم با خانواده‌ام شد به شاید سالی یکبار اجازه دیدن پدر پیرم را به من می‌داد. در هیچ مراسم و مهمانی خانوادگی حضور نداشتم حتی زمانی که پدرم فوت کرد تنها اجازه حضور در مراسم تشیع‌ جنازه‌اش را به من داد و از بهشت محمدی مرا به خانه برد و در مراسم فاتحه حضور نداشتم.
روزگارم از آنچه تصورش را بکنید تلخ‌تر و شکنجه‌آور‌تر بود و هست اما تنها به خاطر فرزندانم تمام این سال‌ها را سوختم و ساختم تا آنان نیز مثل خودم بدبخت نشوند و علاوه بر پدر ظالمی که داشتند گرفتار زن‌بابای ظالمتری نشوند.

محسن شجاعی، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کردستان در اینباره گفت: یکی از آسیب‌های اجتماعی که سازمان بهزیستی به عنوان یکی از متولیان سلامت اجتماعی پیگیری می‌کند بحث خشونت است که این خشونت علیه زنان، دختران، کودکان، سالمندان، جامعه معلولین و در برخی موارد آقایان اعمال می‌شود. واقعیت غیرقابل انکار این‌ است که تمام جوامع با این معضل دست و پنجه‌ نرم می‌کنند و فقط مختص به استان کردستان نیست.

وی با اشاره به اینکه در صورت بروز خشونت سازمان بهزیستی وظیفه دارد که فرد خشونت‌دیده را تا حد امکان از شرایط آسیب‌زا دور کند، افزود: زمانی که خشونتی برعلیه فردی اعمال می‌شود و این موضوع از طریق سامانه ۱۲۳ یا حضور فرد در سازمان و یا نهادهای دولتی و خصوص به ما گزارش داده شود، موضوع از طریق مددکاران پیگیری می‌شود لذا در صورت نیاز فرد خشونت‌دیده از طریق حکم قضایی به مرکز انتقال داده می‌شود البته در برخی موارد با ورود روانشناسان و برگزاری جلسات مشاوره‌ای با فرد خشونت‌گر بستر صلح و بازگشت فرد به خانه فراهم می‌شود.

شجاعی گفت: ما ۲ مرکز برای نگهداری زنان خشونت دیده داریم که یکی از مراکز به صورت موقت فرد را پذیرش می‌کند و معمولا تا زمانی که زمینه بازگشت شخص فراهم شود از آن‌ها نگهداری می‌شود. یکی دیگر از مراکز به صورت دائم از از این زنان که امکان بازگشت به خانواده وجود نداشته باشد در مرکزی به نام “خانه‌امن” تا زمانی که زمینه استقلال فرد فراهم شود در آن مرکز نگهداری می‌شوند و کاملا مورد حمایت قرار می‌گیرند و اگر چنانچه فرد “پسر شش ساله” به پایین نیز داشته باشد در همان مرکز نگهداری می‌شود.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کردستان با بیان اینکه در این مرکز سعی بر آن است که فضایی شبیه به فضای خانه برای زنان فراهم شود گفت: در این مرکز برنامه‌های متنوعی مثل سفر، سینما، پارک، خرید از بازار برای آنان تدارک دیده می‌شود همچین در بحث حرفه‌آموزی آنان نیز کلاس‌هایی برگزار می‌شود.

وی با بیان اینکه در برخی موارد خشونت بر آقایان اعمال می‌شود تصریح کرد: در خصوص ،سالمندآزاری و معلول‌آزاری باید گفت که در صورت گزارش مواردی از این قبیل موضوع پیگیری و به مراکز نگهداری این اقشار ارجاع داده می‌شود.
سال گذشته طرحی در همین راستا اجرا شد و طی آن خانواده‌های آسیب‌دیده شناسایی و طی جلسات مشاوره‌ای با فرد خشونت‌گر برگزار می‌شد و معتقد بودیم که از این طریق زوتر زمینه سازش و بازگشت فرد خشونت‌ دیده به خانواده فراهم می‌شود اما متاسفانه بنا به‌ دلایلی علی‌رغم نتیجه قابل‌ قبولی که داشت، متوقف شد.

شجاعی در پاسخ به این سوال که؛ وضعیت استان کردستان را در این رابطه چگونه ارزیابی می‌کنید؟ اظهار کرد: باید گفت که وجود حتی یک فرد که مورد خشونت و آسیب قرار گرفته باشد برای ما زیاد است چرا که بازگشت این افراد به خانواده بسیار دشوار است منتها خوشبختانه وضعیت کردستان نسبت به کشور آمار نگران‌کننده‌ای نداریم.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کردستان اضافه کرد: در حال حاضر فقط موسسه آسوی‌زانیاران در راستای آسیب‌های اجتماعی فعالیت دارد که حمایت‌های فراوانی از سوی خیرین دریافت می‌کند و ما آماده پذیرش موسسات دیگری که در این راستا فعالیت داشته باشند، هستیم.

وی در بخش پایانی سخنان خود اظهار کرد: مردم در صورت مشاهده اعمال خشونت بر اقشار مختلف که قبلا ذکر شد می‌توانند از طریق سامانه ۱۲۳ با ما در میان بگذارند و یا به صورت حضوری در سازمان اعلام وضعیت کنند تا ما بتوانیم در اسرع وقت موضوع از طریق مددکاران و روانشناسان سازمان پیگیری شود.

گزارش/ثریا صلواتی