عباس اکبرزاده، مدیر مرکز آب و فاضلاب در موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو

به گزارش پایگاه خبری شهید یاران، امروزه نقش دانش به‌عنوان یکی از منابع کلیدی رشد در اقتصاد جهانی کاملاً شناخته‌شده است و اصطلاح اقتصاد دانش‌بنیان نیز بازتاب همین اهمیت فزاینده است که در ادبیات این دهه رایج شده است. اقتصاد دانش‌بنیان اقتصادی است که در آن سازمان‌ها و افراد دانش را کسب نموده، ایجاد می‌کنند، انتشار می‌دهند و نهایتاً برای توسعه اقتصادی و اجتماعی بکار می‌برند.کشورهای در حال‌توسعه برای بهره‌برداری از انقلاب دانش، برای بهبود رقابت‌پذیری و رفاه خود، لاجرم باید بر نقاط قوت خود تکیه کنند و سرمایه‌گذاری‌های مناسب در سرمایه انسانی، مؤسسات مؤثر، فناوری‌های مرتبط و به‌طور خلاصه توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان مبتنی بر نوآوری و مزیت‌های رقابتی را در دستور کار خود قرار دهند. کشورهایی مانند کره، ایرلند، مالزی و شیلی پیش‌تر، پیشرفت سریعی را در این حوزه از خود نشان دادند. به‌طورکلی گذار از اقتصاد سنتی به اقتصاد دانش‌بنیان مستلزم وجود چهار ستون اصلی در استراتژی‌های توسعه کشورها است:
۱- رژیم اقتصادی و نهادی که انگیزه‌هایی برای استفاده کارآمد از دانش موجود و جدید و شکوفایی کارآفرینی فراهم می‌کند.
۲- جمعیتی تحصیل‌کرده و ماهر که بتواند دانش را به‌خوبی خلق کند، به اشتراک بگذارد و از آن استفاده کند.
۳- سیستم نوآوری کارآمد متشکل از شرکت‌ها، مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها، اتاق‌های فکر، مشاوران و سایر سازمان‌ها که می‌توانند از ذخایر رو به رشد دانش جهانی بهره ببرند، آن‌ها را جذب کرده و با نیازهای محلی تطبیق دهند و فناوری‌های جدید ایجاد کنند.
۴- فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات (ICT) که می‌تواند ارتباطات مؤثر، انتشار و پردازش اطلاعات را تسهیل کند. استفاده مؤثر از دانش در هر کشوری مستلزم تدوین سیاست‌ها، نهادها، سرمایه‌گذاری‌ها و هماهنگی مناسب در چهار حوزه عملکردی فوق است.در ایران نیز در سالیان اخیر اهمیت تحقیق و توسعه و اقتصاد دانش‌بنیان به‌خوبی درک شده است، به‌طوری‌که بر اساس سیاست‌های کلی علم و فناوری که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است و همچنین طبق برنامه‌های پنجم و ششم توسعه، سهم هزینه کرد تحقیق و توسعه کشور می‌بایست تا سال ۱۴۰۴ به حداقل ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی ارتقا یابد. انجام تحقیق و توسعه در بخش کسب‌وکار (شرکت‌های تجاری و دانش‌بنیان) اهمیت بالایی برای دولت‌ها دارد. در کشورهای توسعه‌یافته‌تر، شرکت‌های تجاری در مقایسه با بخش‌های دیگر انجام دهنده تحقیق و توسعه (بخش دولت، آموزش عالی و غیرانتفاعی خصوصی) بیشترین سهم در هزینه‌کرد برای تحقیق و توسعه را دارند. در همین راستا حمایت‌های گوناگونی از فعالیت‌های تحقیق و توسعه و اقتصاد دانش‌بنیان در کشور در حال انجام است. با توجه به جایگاه تحقیق و توسعه شرکت‌های تجاری کشور در بین سایر کشورها و شرایط تحریمی اقتصاد ایران و نیاز مبرم کشور به انجام تحقیق و توسعه در صنایع برای مقاوم‌سازی اقتصاد کشور و تقویت پایه‌های اقتصاد دانش‌بنیان و توجه به محدودیت‌های بودجه بخش دولتی جهت سرمایه‌گذاری مستقیم در تحقیق و توسعه بنگاه‌های تجاری، باید اقدامات و برنامه‌ریزی‌های لازم به‌منظور حمایت‌های هدفمندتر از فعالیت‌های تحقیق و توسعه در بخش خصوصی، به‌طور خاص در رابطه با مشوق‌های مالیاتی تحقیق و توسعه صورت پذیرد.
موسسه تحقیقات آب نیز به سهم خود و به‌واسطه برخورداری از جایگاهی که در بخش پژوهش آب کشور دارا است. حرکت در همین راستا را در دستور کار خود قرارداده و جهت پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی اقدام به حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف آب کرده است و در حال حاضر تعدادی از پروژه‌های فناوری پراهمیت مانند “ساخت غشای پلیمری اسمز مستقیم” و “تولید کاغذ SD I بر پایه غشا میکروفیلتراسیون “و” بومی‌سازی پلی الکترولیت کاتیونی مورد مصرف در آبگیری لجن فاضلاب”را با مشارکت بخش خصوصی در دست اجرا دارد. امید است با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان و اهتمام و بر تحقیق و توسعه در فناوری‌های مختلف حوزه آب، چالش‌های پیش روی کشور درزمینه آب و فاضلاب و منابع آب هر چه زودتر مرتفع شود.