نارسایی‌ تهدیدکننده حیات

زندگی روزمره بسیاری در پی ابتلا به بیماری‌های متفاوت مختل می‌شود و در این بین، درد و رنج بیماران کلیوی که در صف‌های دیالیز یا پیوند اعضا حضور دارند، وصف‌نشدنی است.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری شهید یاران، بیست‌ودوم اسفندماه‬ به عنوان روز جهانی کلیه‬ با هدف افزایش آگاهی‌های عمومی در راستای جلوگیری از افرایش آمار بیماران درگیر با دیالیز و بیماران در صف پیوند کلیه جلوگیری شود.

طبق برآوردهای حدودی کارشناسان تا سال ۱۳۹۸، ۸۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری مزمن کلیه دچار هستند و‬ انتظار می‌رود تا سال ۲۰۴۰ این بیماری پنجمین علت مرگ‌ومیر را به خود اختصاص دهد.

به گفته مسئول گروه پیوند و فراهم‌آوری اعضای وزارت بهداشت، تاکنون پیوند کلیه برای بیش از ۵۰ هزار بیمار انجام شده است که ۳۸ هزار و ۹۰۰ نفر از اهداکننده زنده و ۱۵ هزار ۲۶۳ هزار نفر از اهداکننده مرگ مغزی، کلیه دریافت کرده‌اند. در طول چند سال اخیر، پیوندهای کلیه از اهداکننده مرگ مغزی نسبت به اهداکننده زنده پیشی گرفته و ۶۰ درصد از اهدای کلیه‌ها از افرادی بوده است که دچار مرگ مغزی شده بودند.

بر اساس آمارهای موجود، در حال حاضر ۱۸ هزار نفر در لیست دریافت کلیه و حدود ۳۰ مرکز پیوند کلیه در کشور مشغول به ارائه خدمت به بیماران هستند. در این بین بیشترین زمان انتظار برای دریافت کلیه گروه خونی O و کم‌ترین زمان برای گروه خونی AB است و سالیانه نیازمند به احداث ۳۰۰ تخت دیالیز و جایگزینی ۲۰۰ دستگاه برای دیالیزهای فرسوده در کشور هستیم و به طور کلی کشور نیازمند حدود ۵۰۰ دستگاه دیالیز است.

با آسیب رسیدن به کلیه ترشح هورمون تأثیرگذار بر مغز استخوان متوقف می‌شود

ریحانه معتمدی‌فرد، فوق تخصص نفرولوژی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: وظیفه اصلی کلیه‌ها، دفع سموم و آب اضافی بدن است و در واقع کلیه‌ها سموم اورمیک که حاصل متابولیسم مواد مختلف است، را از بدن انسان خارج می‌کند و همچنین وظیفه تنظیم آب بدن را برعهده دارد. کلیه از تجمع میزان آب اضافه در بدن و در صورت کمبود آب، از دفع آن جلوگیری می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه تنظیم آب بدن، عملکرد بسیار مهمی است که کلیه آن را برعهده دارد، می‌افزاید: هورمون ترشح شده از کلیه‌ها، بر مغز استخوان تأثیر می‌گذارد و منجر به فعال شدن خون‌سازی در بدن می‌شود؛ در واقع فعالیت اصلی مغز استخوان که خون‌سازی است، توسط هورمونی انجام می‌شود که کلیه‌ها تولید آن را برعهده دارند.

این فوق تخصص نفرولوژی با بیان اینکه با آسیب رسیدن به کلیه، تولید هورمون تأثیرگذار بر مغز استخوان متوقف می‌شود، تصریح می‌کند: تنظیم میزان کلسیم و فسفر خون، از سایر وظایف کلیه‌ها است، در داشتن تراکم استخوانی خوب، نیز فعالیت دارند و از همین رو، حفظ متابولیسم استخوانی از وظایف کلیه محسوب می‌شود.

تأثیر مصرف خودسرانه داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها بر کلیه

وی با بیان اینکه به طور کلی، کلیه‌ها اندامی بسیار تأثیرگذار در دفع سموم بدن، حفظ متابولیسم استخوانی، خون‌سازی و حفظ آب بدن محسوب می‌شود، ادامه می‌دهد: بیماری‌های دیابت، فشار خون بالا و قند خون در سراسر جهان از شایع‌ترین علل بروز آسیب‌های کلیوی محسوب می‌شود.

معتمدی‌فرد با اشاره به شایع بودن بیماری‌های دیابت و فشارخون در کشور، می‌گوید: در صورت کنترل نشدن بیماری دیابت، آسیب بسیار زیادی به کلیه‌ها وارد می‌شود و به مرور زمان عملکرد آنها از بین می‌رود. کلیه‌ها در کنترل فشار خون نیز تأثیرگذار هستند و فشارخون بالا منجر به آسیب به کلیه و آسیب به کلیه منجر به بالاتر رفتن فشار خون بیمار می‌شود.

وی اضافه می‌کند: مصرف خودسرانه داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز منجر به ایجاد آسیب در کلیه می‌شود. بعضی داروها به خصوص مسکن‌ها و خانواده‌ای از آنها شامل بروفن، دیکلوفناک، ناپروکسن و کتورولاک به شدت آسیب‌زا محسوب می‌شود و استفاده خودسرانه از داروهای گیاهی و دمنوش‌هایی که بدون تحقیقات علمی تجویز می‌شود نیز می‌تواند بر آسیب به کلیه‌ها تأثیرگذار باشد.

آسیب‌های کلیوی چه علائمی دارد؟

این فوق تخصص نفرولوژی با اشاره به علائم بیماری‌های کلیوی، اظهار می‌کند: شایع‌ترین علامت بیماری‌های کلیوی، بی علامتی است. کلیه ارگانی است که تا از کار نیفتادن بخش وسیعی از خود، علامتی در بدن بروز نمی‌دهد، بنابراین احتمال دارد که کلیه‌های فرد درگیر آسیب باشد، اما بیمار بدون علامت و علائم آسیب‌های کلیوی باشد.

وی می‌افزاید: افراد مبتلا به دیابت و فشارخون بالا باید به صورت مستمر آزمایش‌های لازم کلیه را در دستور کار قرار دهند تا از درگیر آسیب نبودن کلیه‌های خود اطمینان حاصل کنند. هنگامی شک به مشکل کلیوی در یک فرد می‌رسد که بیمار بدون علت دچار ورم‌های اندام‌ها و فشارخون می‌شود و علائمی از جمله کاهش حجم ادرار، وجود خون، سلول‌های خونی یا گلبول‌های سفید در ادرار یا دفع پروتئین در ادرار بیمار، مشاهده می‌شود.

معتمدی‌فرد تصریح می‌کند: عوامل بسیاری در افزایش میزان بیماری‌های کلیوی دخیل هستند، به عنوان مثال بیماری‌های دیابت، فشارخون و قندخون کنترل نشده، استفاده خودسرانه از داروها و بی‌رویه از مسکن‌ها، ابتلاء به بیماری‌های کلیوی را افزایش می‌دهد و استعمال دخانیات یا مصرف الکل، منجر به افزایش بیماری‌های کلیوی می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: بعضی بیماری‌ها نیز منجر به ایجاد آسیب در کلیه‌ها می‌شود؛ به عنوان مثال در صورتی که فرد دچار سوختگی شود یا به اندازه کافی مایعات دریافت نکند، ممکن است درگیر مشکلات کلیوی شود. سنگ کلیه نیز یکی از عوامل شایع ایجاد بیماری‌های کلیوی محسوب می‌شود و در صورت جایگزین نشده آب از دست رفته در بیماران درگیر با عفونت‌های اسهال یا استفراغ شدید، کلیه در معرض آسیب قرار می‌گیرد.

راهکارهای حفظ سلامت کلیه‌ها

این فوق تخصص نفرولوژی با بیان اینکه بزرگی پروستات مردان گاهی منجر به پس‌زدگی ادرار و در پی آن آسیب‌های جبران‌ناپذیر کلیه می‌شود، می‌گوید: بازگشت ادرار در کودکان نیز می‌تواند منجر به آسیب دائمی کلیه‌ها شود. افراد به منظور پیشگیری از ابتلاء به بیماری‌های کلیوی باید رژیم غذایی سالمی برای خود تعریف کنند که میزان نمک مصرفی در آن تنظیم‌شده باشد و از مصرف فست‌فودها، غذاهای کنسرو شده و نوشابه‌های گازدار پرهیز کنند.

وی با تاکید بر اینکه استعمال دخانیات و مصرف الکل خطر ابتلاء به بیماری‌های کلیوی را افزایش می‌دهد، اضافه می‌کند: استفاده دارو، داروهای گیاهی و مسکن‌ها تنها با تجویز پزشک باید صورت گیرد و بیماری‌هایی همچون دیابت و فشارخون باید کنترل‌شده باشند؛ چراکه کنترل و درمان بیماری‌های اصلی منجر به پیشگیری از بروز مشکلات کلیوی می‌شود

معتمدی‌فرد ادامه می‌دهد: هنگامی که بیمار اولین علائم آسیب کلیه را مشاهده کرد، باید به فوق تخصص کلیه مراجعه کند، از همین رو در صورت تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز، کاهش حجم ادرار و سوزش ادرار باید فرد تحت آزمایش قرار گیرد و بر اساس آزمایشات خون و ادرار تا حدودی درگیری کلیه بیمار مشخص شود.

وی خاطرنشان می‌کند: در صورتی که بیمار دارای سنگ کلیه، با درگیری شدید کلیوی روبه‌رو نشده است و همچنان کلیه او دارای عملکرد خود باشد، به منظور پیگیری از آسیب کلیه در دراز مدت، باید مصرف فراوان آب را دستور کار قرار گیرد و مصرف نمک و پروتئین کاهش یابد.