اعتلای آموزه‌های دین اسلام با اندیشه‌های متعالی امام موسی کاظم(ع)/ میراث دار حدیث نبوی

بیستم ذیحجه سالروز میلاد حضرت موسی بن جعفر است، هفتمین پیشوای شیعیان که الگوی صبر و شکیبایی برای پیروانش بود و با مجاهدت و صلابت از دین و شریعت اسلام صیانت کرد و مسیر سعادت حقیقی را در برابر دیدگان اهل یقین روشن ساخت.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری شهید یاران، از میان دوران فراز و نشیب تاریخ تشیع، به ویژه عصر حضور ائمه زمان، امامت حضرت موسی بن جعفر(ع) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چون از طرفی افکار و اندیشه‌های مختلفی در جهان اسلام پدیده آمده و در این دوره از رونق برخوردار گشته اند و از طرف دیگر فرقه های مختلف و متعددی در میان مسلمانان شکل گرفته و هر کدام داعیه رهبری و هدایت جامعه را داشتند. از سوی دیگر جامعه شیعه هم پس از شهادت امام صادق(ع) با بحران مواجه گشته بود و افرادی مدعی جانشینی آن حضرت بودند. در چنین فضا و شرایطی امام کاظم(ع) به امامت رسیدند و در آغاز با رعایت اصل تقیه اقدامات ویژه ای در پیشبرد جامعه به سوی هدایت انجام دادند و پس از مدتی آرامش را بر شیعیان حاکم کردند و با گسترش و نهادینه کردن سازمان وکالت شبکه ارتباطی وسیعی در جامعه شیعی آن زمان پدید آورده که نقش مهمی در انسجام سیاسی، اجتماعی و فرهنگی شیعیان داشت.

امام موسی کاظم(ع)، در کودکی از چشمه جوشان علم و دانش الهی پدرش بهره‌های فراوان برد و خود را برای پذیرش مسئولیت سنگین سرپرستی و پیشوایی امت مسلمان آماده کرد. شخصیت، خصلت و دانش بی‌نظیر امام موسی کاظم(ع) به قدری خاص بود که بیشتر شیعیان در امامت و پیشوایی ایشان تردید نکردند.

امام موسی بن جعفر(ع) در علم، حلم، فروتنی، سخاوت و بخشندگی زبانزد همگان بود، بدخواهان و دشمنان خویش را با عفو و احسان بی‌کرانش تربیت و ارشاد می‌کرد.

ترویج علوم دینی و دفاع از حقانیت اسلام به وسیله امام موسی کاظم(ع)

حجت‌الاسلام «علیرضا مدائنی» استاد حوزه و پژوهشگر امور دینی، درباره شیوه ترویج علوم دینی و دفاع از حقانیت اسلام به وسیله امام موسی کاظم(ع) گفت: امام کاظم(ع) رسالت خویش را با وجود محدودیت‌های بسیار انجام داد. شکل گیری نهاد سازمان وکالت یکی از رویدادهای مهمی بود که در دوره امام(ع) به وقوع پیوست. افراد مختلفی به عنوان وکیل به وسیله هفتمین امام شیعیان(ع) مشخص شدند و با انجام دادن فعالیت‌های دینی و علمی، نمایندگی امام موسی کاظم(ع) را در مکان‌های گوناگون بر عهده گرفتند. وکلا، واسطه‌ای میان امام(ع) و شیعیان شدند. این سازمان پس از شهادت هفتمین امام(ع) در عصر غیبت صغری و کبری، سازمان نیابت عامه نامیده شد.

وی در ادامه افزود: گرچه جو خفقان و اختناق در زمان امام کاظم(ع) حاکم بود و شیعیان و دوستداران امام نمی‌توانستند با ایشان به آسانی ارتباط برقرار نمایند امام خود این شرایط سخت زمینه‌ای را برای شیعیان فراهم کرد تا از آن طریق به طور جدی سخنان امام و پیشوای خود را دنبال نمایند. به نظر می‌رسد به خاطر پراکندگی جغرافیایی شیعیان در عصر امام کاظم(ع) نمایندگان و وکلای آن حضرت(ع) در سراسر مناطق شیعه نشین حضور داشتند. وکلاء چون راه ارتباطی میان امام(ع) و شیعیان شناخته می‌شدند مسائل و مشکلات شیعیان را منتقل می‌کردند و به شیعیان آن پاسخ‌ها را منتقل می کردند.

تربیت شاگردان با وجود مخالفت‌ها

این پژوهشگر امور دینی در ادامه بیان داشت: امام(ع) در مدت ۳۵ سال امامت با وجود همه مشکلات سیاسی از طرف حکومت شاگردان فقیهی را همچون علی بن یقطین، حسان بن مهران، عبدالرحمن بن حجاج، اسحاق بن عمار، اسماعیل بن موسی و… پروراند تا حوزه درسی معارف دینی گسترش یابد. درست است که امام موسی کاظم(ع) همواره در شرایط سخت زندگی می‌کرد و از حیث امنیتی و سیاسی تحت نظر دستگاه حاکم بود اما در دوران حکومت مهدی عباسی و هادی عباسی به دلائل مختلف، سخت‌گیری سیاسی و امنیتی از طرف حکومت کاسته شد. هفتمین امام شیعیان از فرصت پیش آمده بهره بردند و به تربیت شاگردان و رساندن پیام الهی سعی و تلاش کردند.

سیاست تهدید و فشار اقتصادی حربه حاکمان عباسی

استاد حوزه با بررسی اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر امام موسی کاظم(ع) بیان داشت: از صفات بارز و مشترک خلفای معاصر آنها خوشگذرانی، خودکامگی، تاراج بیت المال، گسترش ظلم و ستم، سیاست تهدید و فشار اقتصادی بر جامعه اسلامی آن روز و به خصوص سخت گیری در مورد علویان بود که هدف آنها گرفتن مجال اندیشه و فکر در مسایل اجتماعی از شیعیان بود تا هر کاری را که خواستند بدون مخالفت انجام دهند.

نبود فضای علمی در جامعه اسلامی

حجت السلام مدائنی با بیان اینکه در دوران امامت امام کاظم(ع) توجه خاصی به علم آموزی نمی‌شد، گفت:  این عامل به نوبه خود در عدم گسترش احادیث شیعه اثر گذاشت و باعث شد احادیث شیعه آن چنان که باید گسترش می‌یافت، شیوع پیدا نکرد. خلفاء عباسی هیچ اهمیتی به جامعه اسلامی نمی‌کردند و امام (ع) هم در زندان بودند. هفتمین امام شیعیان هم روح معنویت را در جامعه زنده کرد و هم در زندان به امر به معروف و نهی از منکر پرداخت. این امام همام(ع) در جامعه اسلامی آن زمان روح معنویت را زنده کرد و این یکی از سیاست‌های امام(ع) بود. یکی از اهداف عباسیان دور کردن امت از معنویت و در جهالت نگه داشتن آنها بود تا از این طریق مردم نسبت به حقوق خود و ظلم و سمتی که بر آنها می شود غافل بمانند.