مدرسه سعدی، عمارتی با فراز و نشیب‌های فراوان

مدرسه سعدی اولین مدرسه متوسطه مخصوص پسران اصفهان بود که در فضای سه هزار متری بقایای تالار طویله ساخته شد.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری شهید یاران به نقل از فارس، «عمارت سعدی» از بناهای زیبا با معماری منحصر به فرد در قلب دولت خانه صفوی قرار گرفته است، به سمت جنوب غربی میدان امام(ره) که قدم بردارید و از کنار فیروزه‌کوبی‌ها و مسگرهای داخل بازار گذر کنید با چند قدم در گذر سعدی بـه عمارت زیبای آجری بـا ستون های سنگی و درختان سربه فلک کشیده می‌رسید که به مدرسه سـعدی یا عمارت سعدی معروف است.

همه شما این ضرب‌المثل معروف را شنیده‌اید که می‌گویند: «اصفهان، نصف جهان» است به این دلیل است که اصفهان یکی از شهرهای بزرگ، مهم، قدیمی و دوست‌داشتنی ایران است و در کنار قدم‌زدن در خیابان‌های سنگ‌فرش شده، زیر درختان بلند و گردش در میدان امام(ره)، سی و سه پل، پل‌خواجو، چهارباغ، منارجنبان و سایر آثار تاریخی مهم و شناخته شده اصفهان، از هر دوره تاریخی آثار کمتر شناخته شده‌ای هم وجود دارد که هر کدام حکایتی پشت خود دارد.

فراز و نشیب‌های مدارس در اصفهان تا ساخت مدرسه سعدی

پسر ارشد ناصرالدین شاه، یمین الدوله مسعود میرزا ظل السطان که حاکم اصفهان بود به تقلید از مدرسه دارالفنون با دعوت چند استاد از تهران در عمارت هشت بهشت مدرسه همایونی را تأسیس می کند که این مدرسه سه سال بعد تعطیل می شود.

آرام آرام مدارس جدیدی در اصفهان توسط افراد اروپایی و خارجی تأسیس می شود که یکی از آن‌ها مدرسه اسقف (کالج انگلیسی‌ها) یا دبیرستان ادب، آلیانس بود .

در سال ۱۲۹۱ شمسی کرنلیس بلژیکی که رئیس وقت اداره مالیه اصفهان بود آموزشگاهی به نام مدرسه مالیه، پشت عمارت کاخ چهلستون تأسیس کرد، این مدرسه دارای ۴ کلاس بود و توسط لازر کلیمی اداره می‌شد .

مخارج مدرسه سالی ۱۳۳ تومان بود که توسط اداره مالیه تأمین می‌شد دو سال بعد یعنی در سال ۱۲۹۳ نام مدرسه به مدرسه ملیه تغییر کرد و مدیریت آنجا را میرزا صادق انصاری بر عهده گرفت .

در سال ۱۳۱۲ دولت ایران اعلام کرد که تمام مدارس خارجی باید تحت تملک و اداره دولت ایران باشد، به دلیل ادغام مدرسه و کمبود جا و همچنین ایجاد یک مدرسه جدید و مدرن طرح تأسیس مدرسه متوسطه دولتی اصفهان تدوین شد که مهم‌ترین و مدرن‌ترین مدرسه متوسطه مخصوص پسران در آن زمان بود .

پس از انجام مطالعات و بررسی ها قرار بر این شد تا در نزدیکی میدان نقش جهان و درجایی که تالار کاخ طویله صفوی وجود داشت، مدرسه‌ای ساخته شود، به همین دلیل بنای دبیرستان سعدی بر روی خرابه های همین کاخ که زمین وسیعی برای بازی افراد بود ساخته شد .

در بیست و نهم اسفند ۱۳۱۳ کلنگ دبیرستان سعدی با حضور علی اصغر حکمت وزیر وقت فرهنگ به زمین زده شد، آندره گدار فرانسوی معمار و باستان شناس فرانسوی اولین نفری بود که در تخیلات ذهنی‌اش در کلاس‌های ایـن مدرسه قدم زد و نقشه عمارت مدرسه سعدی را طراحی و توسط ماکسیم سیرو مهندس فرهنگ وقـت اجرا و احداث بنای دو طبقه با نمای آجری تحت نظر یکی از معماران بـزرگ اصفهان به نام استاد غلامحسین سنمار صورت گرفت.

عکس هوایی از زمان ساخت مدرسه حاکی از آن است که طرح و پلان ساختمان شبیه حرف  T انگلیسی است. این مدرسه در سال ۱۳۱۵ یعنی دوسال بعد از کلنگ زنی ساخته شد و به علت اینکه در هفتصدمین سال نوشتن کتاب گلستان سعدی ساخته شد، به دبیرستان سعدی نام‌گذاری شد.

این مدرسه اولین مدرسه متوسطه مخصوص پسران اصفهان بود که در فضای سه هزار متری بقایای تالار طویله ساخته شد.

اولین رئیس این مدرسه مرحوم محمدتقی صدری بود. مدرسه سعدی دارای ۲ دفتر، ۱۱ کلاس، یک سالن و سه آزمایشگاه مجهز بود که علاوه بر دانش‌آموزان، مورد استفاده دانشجویان رشته پزشکی نیز قرار می‌گرفت.

در آن سال‌ها اصفهان سه مدرسه ی متوسطه داشت. دبیرستان ادب مربوط به رشته ریاضی، دبیرستان صارمیه مربوط به رشته انسانی و دبیرستان سعدی مربوط به رشته طبیعی یا تجربی بود.

این مدرسه دارای آزمون ورودی بود که دانش آموزان در صحن مسجد جامع عباسی آزمون داده و در صورت قبولی در این مدرسه مشغول به تحصیل می شدند.

افراد زیادی در این مدرسه تحصیل کردند و آموزش دیدند، از جمله مرحوم حبیب اله فضایلی استاد خوشنویسی، استاد محمد مهریار و حتی مرحوم استاد حسن کسایی در سال ۱۳۱۸ اولین اجرای صحنه‌ای خود در دستگاه بیات ترک را در این مدرسه اجرا کرد .

در سال ۱۳۵۲ بهانه طـرح احیای دولت خانه صفوی ادارات و اماکنی که در پشـت میدان امام (ره) و حریم دولتخانه بود، باید تخلیه می شد که دبیرستان سعدی نیز از این تغییر و تحول مصون نماند.

ساختمان جدیدی در سه راه حکیم نظامی ساخته شـد و دبیرستان به آن مکان منتقل شد. پس از تخلیه دبیرستان، مدرسه مدتی زندان شهربانی شد و سپس قسمت‌هایی از مدرسه توسط ادارات و ارگان‌های دیگر از آن جدا شد.

تعطیلی عمارت سعدی تا بعـد از انقلاب اسلامی بـه طـول انجامیـد امـا بـا ظهـور انقلاب، دوباره بـه محلی برای رویدادهای فرهنگی تبدیل شد.

عمارت مدرسه سعدی در برهه‌ای از زمان در اختیار دانشگاه سوره قـرار داشت و در حال حاضـر محل حوزه ی هنری استان اصفهان و پاتوق هنرمندان و فرهنگ دوستان دیار نصف جهان است.

چند ویژگی عمارت سعدی

در داخل و خارج عمارت سعدی، اشعاری از دیوان سعدی بـه صورت معرق و گچ بری بـا درون مایه پند و اندرز نوشـته شده تـا دانـش آمـوزان مدرسه را به موقعیت خودشان آشنا سازد، همچنین همه کلاس های عمارت مدرسـه سعدی دارای دو درب است تا درصورت بروز حادثه دانش آموزان بتوانند با ایمنی کامل از کلاس خارج شوند.

نمایی زیبا از عمارت عالى قاپو، توحیدخانـه و گنبد و مناره های مسجد جامع عباسی اصفهان از بام عمارت تاریخـی سعدی دیدن دارد که از دیگر ویژگی این عمارت است و از سایر بناهای تاریخی آن را متمایز می‌کند.