امروز ۴۴ سال از ناپدید شدن امام موسی صدر می‌گذرد، روحانی مقاوم و برجسته‌ای که سفر بی‌بازگشت به لیبی را آغاز کرد تا به بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین راز جهان معاصر اسلام و آرمانی هم ردیف آرمان فلسطین تبدیل شود.

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری شهید یاران به نقل از ایمنا و بر اساس یادداشتی که مصطفی سجاد، تحلیلگر دفاع مقدس در اختیار خبرگزاری ایمنا داده است، «امام موسی صدر، بنیان‌گذار مشهور جنبش امل و رهبر سابق مسلمانان شیعه لبنان است که اکنون ۴۴ سال از زمان ناپدید شدن او می‌گذرد.

سید موسی مشهور به امام موسی صدر، رهبر دینی شیعیان و صاحب افکار ژرف و اندیشه‌های ناب، روشن‌بین و روشن‌فکر و دارای سعه‌صدر، مسلط به چندین زبان خارجی، مهارت و استادی در سخنرانی بود. پدرش سیدصدرالدین صدر یکی از مراجع مشهور قم بود. امام صدر در ایران تحصیل کرد. او در نوجوانی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در زادگاهش قم به پایان رساند و سپس به دستور پدرش برای فراگیری علوم دینی وارد حوزه علمیه قم شد و آموزش‌های دینی سنتی و جدید را به صورت منظم فراگرفت. در دوران تحصیل در حوزه علمیه قم در محضر علمای متعددی از جمله امام خمینی (ره) تلمذ کرد و بعدها نیز یکی از حامیان جدی انقلاب اسلامی ایران (ره) بود.

او در ۱۹۵۷ میلادی برای نخستین‌بار به لبنان سفر کرد. در این مسافرت، وضع فقر و عقب‌ماندگی مسلمانان شیعه لبنان تأثیر عمیقی بر وی نهاد. در ۱۹۶۳ میلادی تابعیت لبنانی خود را از دست شهاب رئیس‌جمهور لبنان دریافت کرد. از این زمان به بعد پله‌های رشد و ترقی را آغاز کرد و مسئولیت زعامت دینی شیعیان لبنان را برعهده گرفت و با سلوک سیاسی روشن، معتدل و نرم خویش همه مسلمانان و مسیحیان لبنان و پیروان ادیان گوناگون را به سوی عقیده سیاسی روشن هم‌زیستی مسالمت‌آمیز هدایت کرد و به ستاره درخشان دینی و سیاسی برآمده در صحنه دینی و سیاسی لبنان مبدل گشت و نقش برجسته‌ای در صحنه لبنان معاصر و سیاست بین‌الملل خاورمیانه ایفا کرد.

امام موسی صدر با توجه به جغرافیای اجتماعی و سیاسی لبنان و با هم‌فکری و همیاری شهید مصطفی چمران فعالیت‌هایی همچون محرومیت‌زدایی، هویت‌بخشی و انسجام شیعیان لبنان، تأسیس مجلس اعلای شیعیان لبنان و پایان دادن به جنگ داخلی را سرلوحه امور خود قرار داد.

مقاومت در مقابل اسرائیل
امام موسی صدر در بهار ۱۳۴۴ گروهی از جوانان مؤمن شیعه را به مصر اعزام کرد، تا در دوره‌ای شش ماهه فنون نظامی را فراگیرند. با بازگشت این جوانان که اولین کادرهای مقاومت لبنان بودند، عملیات ایذایی مشترک رزمندگان فلسطینی و لبنانی در شمال فلسطین آغاز شد. بخش اعظم نیروهای رزمنده را جوانان شیعه لبنان، و فرماندهی عملیات را رزمندگان فلسطینی تشکیل می‌دادند.

در خرداد ۱۳۵۴ و به دنبال وقوع انفجاری در اردوگاه نظامی عین‌البنیه در کوه‌های بقاع، که به شهادت ۲۷ تن از جوانان شیعه انجامید، امام موسی صدر به طوررسمی تولد مقاومت لبنان را اعلام کرد که با پایان یافتن جنگ داخلی لبنان و انتقال دامنه ناآرامی‌ها به جنوب، واحدهای مقاومت لبنان در نقاط استراتژیک مناطق مرزی مستقر شدند. امام صدر نخستین شخصیتی بود که در زمستان ۱۳۵۶، طرح سازش‌کارانه آمریکا مبنی بر ساکن کردن پناهندگان فلسطینی در جنوب لبنان را افشا و از تحقق آن جلوگیری کرد.

امام موسی صدر اگرچه لبنان را محل اصلی فعالیت‌های خود قرار داده بود، اما هیچ‌گاه از دیگر مسائل جهان اسلام غافل نبود. موفقیت انقلاب اسلامی ایران، امنیت حوزه‌های علمیه، اتحاد جهان عرب و اسلام جهت مبارزه با اسرائیل و بالاخره گسترش تشیع در آفریقای سیاه، مهم‌ترین دغدغه‌های خارج از لبنان ایشان را تشکیل می‌داد.

در پی دستگیری امام خمینی (ره) در اوایل تابستان ۱۳۴۲، وی راهی اروپا و شمال آفریقا شد، تا از طریق واتیکان و الازهر، شاه ایران را برای آزادسازی امام تحت فشار قرار دهد. با آزاد شدن امام در پایان این سفر، آیت‌الله خویی تصریح کرد که این آزادی بیش از هر چیز مرهون سفر آقای صدر بوده است.

در نیمه دوم دهه ۴۰ و پس از آماده شدن نخستین کادرهای نظامی مقاومت لبنان، ده‌ها تن از جوانان مبارز ایرانی به لبنان آمدند و زیر نظر آنان فنون نظامی را فرا گرفتند. با به قدرت رسیدن حافظ اسد در سال ۱۳۵۰ و آغاز همکاری‌های تنگاتنگ وی با امام صدر، سوریه به امن‌ترین کشور خاورمیانه برای مبارزان ایرانی بدل شد.

وی در شهریور ۱۳۵۷ و یک هفته پیش از ربودن شدن، با انتشار مقاله «ندای پیامبران» در روزنامه لوموند، امام خمینی (ره) را به عنوان تنها رهبر انقلاب اسلامی ایران معرفی کرد. بی‌شک بزرگ‌ترین خدمت امام صدر به انقلاب اسلامی ایران در آن بود که پس از دو دهه بسترسازی و ترویج ارزش‌های ناب اسلامی در لبنان، طی سال‌های ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۷، عموم مردم، خصوصاً شیعیان و بالاخص کادرهای مقاومت آن کشور را رسماً با این انقلاب آشنا و مرتبط کرد.

سرنوشت نامعلوم
امام موسی صدر در سوم شهریورماه ۱۳۵۷ و در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به برخی کشورهای عربی، بنا بر دعوت رسمی معمر قذافی به کشور لیبی وارد و در روز نهم شهریورماه در آنجا ربوده شد. رژیم لیبی در بیست‌وهفتم شهریورماه ۱۳۵۷ و به دنبال اعتراض مردم لبنان، حوزه‌های علمیه و مطبوعات منطقه، با انتشار بیانیه‌ای به طور رسمی اعلام کرد که امام صدر و دو همراه ایشان، با پرواز شماره ۸۸۱ مورخ نهم شهریورماه هواپیمایی آلیتالیا متعلق به کشور ایتالیا، طرابلس را به سوی رم ترک کرده‌اند. دستگاه‌های قضائی دولت‌های لبنان و ایتالیا و همچنین تحقیقات انجام شده از سوی واتیکان، ادعای لیبی مبنی بر خروج صدر از آن کشور و ورود او به رم را تکذیب کردند. مجموعه اطلاعات آشکار و پنهانی که طی دو دهه پیش به‌دست آمده، همگی گواه آن است که موسی صدر هرگز خاک لیبی را ترک نکرده است.

درباره سرنوشت امام موسی صدر و اینکه او هنوز در قید حیات است یا در زندان‌های لیبی کشته شده، سخنان متفاوتی بیان شده است. قرائن متعددی حکایت از آن دارند که امام صدر همچنان زنده است و حبس ابد را می‌گذراند، اما برخی گزارش‌ها حکایت از کشته شدن وی به دست قذافی دارد.